„Rodzina 500+” jest programem wsparcia rodzin mających na utrzymaniu dzieci, który wszedł w życie 1 kwietnia 2016 roku na mocy ustawy z dnia 11 lutego 2016 roku o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 2134 ze zm.).
Celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.
Obecnie świadczenie wychowawcze przysługuje w wysokości 500,00 zł miesięcznie, do dnia ukończenia przez dziecko 18 roku życia, na każde drugie i kolejne dziecko w rodzinie, niezależnie od osiągniętego przez rodzinę dochodu. Rodziny mogą ubiegać się również o przyznanie świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko, jeżeli dochód w rodzinie w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 800,00. Jeśli członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne, świadczenie wychowawcze przysługuje na pierwsze dziecko, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 1 200,00 zł.
Co się zmieni w Programie „Rodzina 500+” od 1 lipca 2019 r.
Zgodnie z wprowadzonymi zmianami w programie „Rodzina 500+” ogłoszonymi w ustawie z dnia 26 kwietnia 2019 roku o zmianie ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r., poz. 924), od 1 lipca 2019 roku świadczenie wychowawcze będzie przyznawane również na pierwsze dziecko bez względu na dochody rodziny.
Brak wymogu ustalenia alimentów – od 1 lipca 2019 r. prawo do świadczenia wychowawczego nie będzie już uzależnione od ustalenia alimentów na dziecko od drugiego rodzica w przypadku wniosków składanych przez rodziców samotnie wychowujących dziecko.
Wprowadzenie szczególnego, 3-miesiecznego terminu, liczonego od dnia urodzenia dziecka, na złożenie wniosku o świadczenie wychowawcze na nowo narodzone dziecko – złożenie wniosku w tym czasie będzie gwarantowało przyznanie świadczenia z wyrównaniem od dnia narodzin dziecka. Obecnie świadczenie przyznawane jest od miesiąca złożenia wniosku, nie wcześniej niż od dnia urodzenia dziecka. Zgodnie z przyjętymi zmianami rodzice będą mieć więcej czasu na złożenie wniosku.
Wprowadzenie rozwiązania pozwalającego na przyznanie, z zachowaniem ciągłości, świadczenia wychowawczego drugiemu z rodziców dziecka w przypadku śmierci rodzica, któremu świadczenie zostało przyznane na dany okres lub który zmarł przed rozpatrzeniem złożonego wniosku.
W aktualnym stanie prawnym, w przypadku śmierci rodzica, na którego wydano decyzję przyznającą świadczenie wychowawcze, z dniem śmierci prawo do przyznanego świadczenia wygasa, gdyż jest to świadczenie osobiste, niezbywalne i niepodlegające dziedziczeniu. W konsekwencji, świadczenie to nie przechodzi na drugiego z rodziców dziecka, lecz musi on złożyć swój wniosek o świadczenie, na podstawie którego świadczenie przyznawane jest od miesiąca złożenia przez niego wniosku.
Uproszczone procedury
Z uwagi na rezygnację z kryterium dochodowego przy ustalaniu prawa do świadczenia wychowawczego nastąpi zdecydowane skrócenie wniosku.
Wprowadzony zostanie w pełni zautomatyzowany sposób ustalania uprawnienia. Ustawa przewiduje rezygnację z wydawania decyzji administracyjnej. Osoba otrzymywać będzie automatycznie generowaną i przesyłaną na adres poczty elektronicznej informację o przyznaniu świadczenia lub w przypadku braku poczty elektronicznej informację będzie można odebrać osobiście. Nieodebranie informacji o przyznaniu świadczenia wychowawczego nie wstrzymuje wypłaty tego świadczenia.
Ponadto został przesunięty okres świadczeniowy – w sprawach z wniosków złożonych od dnia 1 lipca 2019 roku, prawo do świadczenia wychowawczego ustalane będzie na okres do dnia 31 maja 2021 roku.
W 2020 roku nie trzeba będzie składać kolejnych wniosków.
Od 2021 roku wnioski o świadczenia wychowawcze na nowy okres świadczeniowy będą przyjmowane od dnia 1 kwietnia, a wnioski składane drogą elektroniczną – od dnia 1 lutego danego roku. Okres świadczeniowy będzie trwał od 1 czerwca 2021 roku do 31 maja 2022 roku.
Wnioski o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego
Wzory wniosków o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego zostaną podane po ogłoszeniu przepisów wykonawczych do ustawy – minister właściwy do spraw rodziny określi w drodze rozporządzenia sposób i tryb postępowania w sprawach o przyznanie świadczenia wychowawczego oraz zakres informacji, jakie mają być zawarte we wniosku i stosownych oświadczeniach.
W związku ze zniesieniem kryteriów dochodowych wnioski o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego będą skrócone, wnioskodawcy nie będą już musieli dokumentować sytuacji dochodowej rodziny, a ustalając prawo do świadczenia wychowawczego, organ realizujący to świadczenie będzie opierał się przede wszystkim na informacjach zawartych we wniosku.
Wnioski składać należy w urzędzie gminy właściwym według miejsca zamieszkania. Na terenie gminy Wierzchosławice organem prowadzącym postępowanie z zakresu przyznawania i wypłacania świadczeń wychowawczych jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Wierzchosławicach.
Terminy składania wniosków i wypłaty świadczeń
W 2019 roku wnioski można składać drogą elektroniczną od 1 lipca, a tradycyjną – od 1 sierpnia.
Warto pamiętać, że aby uzyskać prawo do świadczenia wychowawczego na nowych zasadach od początku ich obowiązywania, należy złożyć wniosek w okresie od 1 lipca 2019 roku do 30 września 2019 roku. Wówczas świadczenia zostaną wypłacone z wyrównaniem od lipca w terminie do 31 października 2019 roku. Jeśli rodzic dziecka złoży wniosek po 30 września, świadczenie będzie wypłacone od miesiąca złożenia wniosku.
Kiedy zostaną wypłacone pierwsze pieniądze na nowych zasadach? Wszystko zależy od miesiąca, w którym zostanie złożony wniosek. Tak przedstawiają się poszczególne, maksymalne terminy wypłat w zależności od miesiąca złożenia wniosku:
- Złożenie wniosku w okresie lipiec – sierpień 2019 r. oznacza, że świadczenie, z wyrównaniem od lipca, zostanie wypłacone najpóźniej do dnia 31 października 2019 r.
- Złożenie wniosku we wrześniu 2019 r. oznacza, że świadczenie, z wyrównaniem od lipca, zostanie wypłacone najpóźniej do dnia 30 listopada 2019 r.
- Złożenie wniosku w październiku 2019 r. oznacza, że świadczenie, z wyrównaniem jedynie od października, zostanie wypłacone najpóźniej do dnia 31 grudnia 2019 r.
- Złożenie wniosku w listopadzie 2019 r. oznacza, że świadczenie, z wyrównaniem jedynie od listopada, zostanie wypłacone najpóźniej do dnia 31 stycznia 2020 r.
- Złożenie wniosku w okresie od 1 grudnia 2019 r. do 31 stycznia 2020 r. oznacza, że świadczenie, z wyrównaniem jedynie od miesiąca złożenia wniosku, zostanie wypłacone najpóźniej do dnia 29 lutego 2020 r.
Rodzice, którzy mają obecnie przyznane świadczenie wychowawcze na drugie i kolejne dzieci do 30 września 2019 r., składają od 1 lipca 2019 r. jeden wspólny wniosek o ustalenie prawa do świadczenia na wszystkie dzieci.
W ten sposób otrzymają od 1 lipca prawo do świadczenia na pierwsze dziecko (na które obecnie nie pobierają 500+), natomiast od 1 października br. na pozostałe dzieci (na które świadczenia są już przyznane do 30 września 2019 r.). Uwaga, rodzice ci muszą pamiętać aby złożyć wniosek do 30 września br., jeśli chcą otrzymać świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko z wyrównaniem od lipca br.
KOORDYNACJA SYSTEMÓW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
– „Rodzina 500+” w Unii Europejskiej
Program Rodzina 500+ jest zgodny z dotychczasową, unijną praktyką koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Pozwala ona ograniczyć przypadki nienależnego pobierania świadczeń przez osoby mieszkające za granicą.
Jeśli osoba składająca wniosek lub członek wskazanej we wniosku rodziny przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej – w państwie Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a wyjazd/pobyt ten nie ma charakteru turystycznego, leczniczego lub nie jest związany z podjęciem przez dziecko kształcenia poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, to gmina przekaże wniosek wraz z dokumentami właściwemu wojewodzie w celu jego rozpatrzenia i ustalenia, czy nie mają zastosowania unijne przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Ma to na celu zapobieganie niedopuszczalnym sytuacjom pobierania przez tą samą osobę podobnych świadczeń w dwóch państwach UE/EOG jednocześnie.
Ogólne zasady
Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci przewiduje, że świadczenie wychowawcze nie będzie przysługiwać, jeżeli rodzinie przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze, za wyjątkiem sytuacji, gdy przepisy o koordynacji systemu zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy przewidują inaczej. Rodzice składający wniosek o przyznanie świadczenia są zobowiązani do informowania o każdej zmianie mającej wpływ na prawo do tego świadczenia, w tym również o zmianie miejsca zamieszkania.
Działania te wynikają z zakazu kumulacji świadczeń o charakterze rodzinnym przewidzianych w przepisach unijnych. Zgodnie z ww. zasadą, wnioskodawca nie będzie mógł jednocześnie pobierać pełnej kwoty świadczeń w dwóch państwach członkowskich, jednak otrzyma najwyższą możliwą kwotę świadczeń przewidzianą w ustawodawstwie jednego z tych państw.
W przypadku, gdy osoba ubiega się o świadczenia o charakterze rodzinnym w państwie członkowskim UE, EOG lub Szwajcarii, instytucja właściwa w tym państwie zwraca się z zapytaniem dotyczącym m.in. pobierania polskich świadczeń do instytucji w Polsce. Taka sama procedura jest podejmowana przez polskie instytucje właściwe w sytuacji, gdy w Polsce został złożony wniosek, a członek rodziny przebywa lub pracuje w innym państwie UE. Informacje dotyczące pobierania świadczeń o charakterze rodzinnym w innym państwie wymieniane są pomiędzy instytucjami za pomocą standardowych dokumentów unijnych.
Zgodnie z przepisami unijnymi pierwszeństwo w wypłacie wszystkich świadczeń rodzinnych – w tym także świadczenia wychowawczego, ma państwo, w którym wykonywana jest działalność zawodowa rodziców. W dalszej kolejności brane jest pod uwagę miejsce zamieszkania dzieci.
Przykłady:
1) Jeżeli cała rodzina (rodzice wraz z dziećmi) przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej na terytorium państwa członkowskiego UE, EOG lub Szwajcarii, wypłata wszystkich świadczeń rodzinnych (do takich zalicza się również świadczenie wychowawcze 500+) powinna odbywać się wyłącznie na podstawie ustawodawstwa danego kraju.
2) W przypadku, gdy obydwoje rodzice wykonują działalność zawodową poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej na terytorium państwa członkowskiego UE, EOG lub Szwajcarii, a dzieci przebywają w Polsce, pierwszeństwo do wypłaty wszystkich świadczeń rodzinnych, w tym świadczenia wychowawczego, ma ustawodawstwo kraju, w którym pracują rodzice. Polska, jako państwo właściwe w drugiej w kolejności – ze względu na zamieszkanie dzieci, może jedynie wypłacić tzw. dodatek dyferencyjny, w przypadku kiedy kwota świadczeń rodzinnych przyznanych za granicą będzie niższa od kwoty świadczeń należnych w Polsce, w taki sposób, aby rodzina otrzymała jedną najwyższą kwotę świadczeń przewidzianą przez poszczególne ustawodawstwa.
3) Jeżeli jeden rodzic pracuje za granicą, a drugi nie pracuje zawodowo i mieszka wraz z dziećmi w Polsce, pierwszeństwo do wypłaty świadczeń rodzinnych ma ustawodawstwo zagraniczne. Polska, jako państwo drugie w kolejności, może jedynie wypłacić tzw. dodatek dyferencyjny.
4) W przypadku zatrudnienia rodziców w dwóch różnych państwach (np. ojciec pracuje za granicą, a matka w Polsce), brane jest pod uwagę miejsce zamieszkania dzieci. Jeśli dzieci przebywają w Polsce, pierwszeństwo do wypłaty wszystkich świadczeń rodzinnych – w tym świadczenia wychowawczego ma ustawodawstwo polskie.
Więcej informacji na temat programu „Rodzina 500+” na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej:
